Որովայնային տիֆ

Որովայնային տիֆը սուր աղիքային  ինֆեկցիա է, որը բնութագրվում  է ինտոքսիկացիայով,  բակտերեմիայով, լյարդի և փայծախի մեծացումով, բարակ աղիների ավշային ապարատի ախտահարումով: 

Հարուցիչը սալմոնելաների ցեղին պատկանող սալմոնելա տիֆն է (D խմբի ) աէրոբն է: 

Սպոր պատիճ չի առաջացնում, կայուն է, եռացնելուց ոչնչանում է:  

Հարուցիչը արտադրում է կղանքով, մեզով և թքով: Հենց հիվանդության գաղտնի շրջանից սկսած արտադրություն դուրս գալուց և ամբողջ հիվանդության ընթացքը նույնիսկ  լավացումից հետո: Որովայնային տիֆով վարակվում են օրալ ֆեկալ ճանապարհով (ջրով, սննդով) ինչպես նաև կենցաղային ճանապարհով  հաճախ հիվանդանում են ամռանը և աշնանը 15-30 տարեկանում: Հարուցիչը օրգանիզմ է թափանցում  բերանով, հասնում է բարակ աղիքներ տեղակայվում է ավշային հանգույցներում, որտեղ էլ կատարվում է նրանց բազմացում, այդ տեղից էլ մտնում է արյուն առաջացնումբակտերեմիա:

Սալմոնելան ոչնչանալուց օրգանիզմում կուտակվում է էնդոտոքսին, որից էլ զարգանում է ինտոքսիկացիա: 

Բակտերիաները արյան հետ տարածվում է ամբողջ օրգանիզմ և ախտահարում է տարբեր օրգաններ, հյուսվածքները, օրինակ` լյարդը, փայծախը:

Կլինիկան 

Հիվանդության գաղտնի շրջանը 3ժ25 օր է: Հիվանդությունը ընդհանում է շրջանով:

1.Սկզբնական երևույթների շրջան

2.Ծաղկման շրջան

3.Ռեկովալենսացիայի շրջան

4. Ելքի շրջան

1.Սկզբնական շրջանը բնորոշվում է աստիճանական զարգացումով, առաջանում է թուլություն , քնի խանգարում, գլխացավ, ջերմություն:

Տևում է 4-7 օր, ավարտվում է, երբ ջերմությունը հասնում է 40աստիճան:

Հիվանդը գունատվում է լինում, լեզուն պատված  մոխրագույն փառով, բայց լեզվի ծայրերը ազատ են լինում, որովայնը փքված է, լյարդն ու փայծախը մեծանում են:

2.Ծաղկման շրջանում լինում է բարձր ջերմություն, ուժեղ ինտոքսիկացիա, հիվանդությունը թույլ է լինում, արգելակված, չի շփվում շրջապատի հետ:

Կարծես քնած է լինում, աչքերը փակում է, հարցերին չի պատասխանում: Լինում են հալուցինացիաներ և զառանցանք: Այս վիճակը կոչվում է ստատուս տիֆուզուս: Ծաղկման շրջանում մաշկի վրա առաջանում է վարդացան, որի տիֆի  ամենակարևոր նշանն է: 

Ցանը լինում է որովայնին, կրծքին: 5 օրից անցնում է, թողնելով պիգմենտացիա: 

Տիֆին բնորորոշ է ձեռքերի ափերի դեխնավուն երանգը, որը կոչվում է ֆիլիպովիչի ախտանիշ:

Հիվանդների ճնշումը ցածր է լինում, բրադիկարդիա է լինում:

3.Ապաքինման շրջանը բնութագրվում է ջերմության իջեցումով, քնի և ախորժակի նորմալացումով, օրգանների ֆունկցիաների վերականգնումով: 

4.Ելքի շրջանը որոշ հիվանդների մոտ, չնայած բուժմանը առաջանում էր սրացումներ, ռեցիդիվներ, բարդություններ:

Տիֆի բարդությունները լինում են սպեցիֆիկ և ոչ սպեցիֆիկ:

Սպեցիֆիկ բարդությունները  կախված են հիվանդության զարգացման հետ, 2-4 շաբաթում:

Դրանք են`

Աղիքային արյունահոսություն 

Աղիքի թափածակումը` պերֆորացիա

Ինֆեկցիոն տոքսիկ շոկը 

1.Աղիքային արյունահոսության ժամանակ լինում է արյունահոսություն լորձաթաղանթից դեպի աղու լուսանցք:  Առաջանում է տախիկարդիա, ճնշումը իջնում է, մաշկը գունատ է, սառը քրտինքով պատված: Կղանքը ձյութանման է, կոչվում է մելենա:

2.Աղիքի պերֆորացիայի դեպքում զարգանում է պերիտոնիտ: Առաջանում է որովայնի մկանների լարվածություն, հաճախացած շնչառություն, դաշույնի հարված հիշեցնող ցավ, ջերմություն տախիկարդիա, Շլյոտկին Բլյումբերգը + է, փորափցանք: Այս դեպքում անհրաժեշտ է շտապ վիրաբուժական միջամտություն:

3.Ինֆեկցիոն տոքսիկ շոկի դեպքում առաջանում է սեպսիս, սեպտիկ շոկ:

Հիվանդի վիճակը շատ վատանում է, պուլսը դառնում է թելանման, ճնշումները, զարգանում է անուրիա: Ոչ սեպտիկ բարդությունները պայմանավորված են երկրորդնային ինֆեկցիայով, թոքաբորբ, պելիոնեֆրիտ և այլն: 

Որովայնային տիֆը ախտորոշում են կլինիկայով, էպիդերմիոլոգիայով, և լաբորատոր հետազոտություններով: 

Արյան անալիզը լինում է լեյկոպենիա, լիմֆոցիտոզ, բարձր ROЭ: Բակտերիոլոգիական քննության համար վերցնում են արյունը, կղանքը, մեզը, ստամոքսահյութը: Հետազոտում են նաև արյան շիճուկը վիդալի ռեակցիայով, հայտնաբերում են հակամանրէ:

Բուժումը

Տիֆով հիվանդները բուժվում է ինֆեկցիոն բաժանմունքում: Պետք է խիստ անկողնային ռեժիմ: Մաշկի և լորձաթաղանթի խիստ խնամք է պետք, պարկելախոցերը և ստոմատիտը կանխելու համար: Հիվանդներին նշանակում են լիարժեք սնունդ, սեղան N4, յուղոտ և սուր կերակրատեսակներ չի կարելի մի քանի ամիս: 

1-ին օրերին  հիվանդներին բացի շատ ջրից ոչինիչ  չէն տալիս  ուտելու: Փորկապության դեպքում չի կարելի լուծողական: Անհրաժեշտության դեպքում  ցուցված է հոգնա: Մեթեորիզմի  դեպքում ածխաջրերը  սահմանափակում են: Հիվանդներին նշանակում են անտիբիոտիկներ, ամբողջ տենդի շրջանում և ևս 10օր  նորմալանալուց հետո:  Նշանակում են լեվոմիցիտին , ամպիցիլին, ամոքսացիլին, ցիտրոֆլոքսացին, բակտիզմ և այլն:

Դեզինտոքսիկացիայի համար նշանակում են ն/ե հեղուկ: 

Հիվանդներին դուրս են գրում հիվանդանոցից լրիվ առողջանալուց  մեզի կրկնակի BAK անալիզից հետո, բայց ոչ շուտ քան ջերմությունը իջնելուց 21-րդ օրը: Դուրս գրվելուց հետո 3 ամիս գտնվում է դիսպանսեր հսկողության տակ: 

Պարատիֆ A, պարատիֆ B

Սրանք սուր ինֆեկցիոն հիվանդություններ են, որոնք իրենց էպիդեմիոլոգիայով, պաթոգենոզով և կլինիկայով նման են որովայնային տիֆին: Ավելի թեթև ընթացք ունեն: